Zmarł Zygmunt Rolat

Nie żyje Zygmunt Rolat, urodzony w Częstochowie nowojorski biznesmen, filantrop i mecenas licznych przedsięwzięć i projektów artystycznych, prezydent Światowego Związku Żydów Częstochowian, Honorowy Obywatel Częstochowy, zaangażowany w dialog polsko-żydowski przyjaciel i ambasador Częstochowy na świecie. Zmarł 19 maja 2024. Miał 93 lata.

W I Alei przeżył wczesne szczęśliwe dzieciństwo. W czasie wojny trafił do częstochowskiego getta, a po jego likwidacji do obozu pracy Hasag Pelcery (tereny późniejszego Wełnopolu). Hitlerowcy zabili jego matkę i starszego brata Jerzego.

Po wojnie wyjechał do USA. Skończył studia prawnicze i założył własną firmę transportową, a następnie spedycyjną. Osiągnął biznesowy sukces i zajął się działalnością społeczną i filantropią, stając się rozpoznawalną postacią amerykańskich elit politycznych i kulturalnych.

Był m.in. przewodniczącym amerykańskiego komitetu wspierania budowy Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie, członkiem komitetu wykonawczego oraz rady gubernatorów Uniwersytetu Ben Gouriona, członkiem zarządów wielu instytucji, wśród nich Fundacji Kościuszkowskiej, członkiem rady Chrześcijańskiej Unii Absolwentów Teologii w Berkeley w Kalifornii. Był także długoletnim przewodniczącym Światowego Związku Żydów Częstochowian i Ich Potomków.

Po raz pierwszy do Polski powrócił w latach 60., potem przyjeżdżał tu coraz częściej, odwiedzając również Częstochowę, która pozostała dla niego miastem wyjątkowym, w którym się urodził i wychował. W latach 80. nawiązał kontakt z wieloma działaczami ówczesnej "Solidarności". Przez wiele lat, każdego roku, wiele tygodni spędzał w Polsce, zawsze odwiedzając wtedy też Częstochowę.

Z jego inicjatywy i dzięki jego wysiłkom powstało Światowe Stowarzyszenie Żydów Częstochowian i Ich Potomków, a potem kilkakrotnie organizowane były w Częstochowie spotkania Żydów Częstochowian. Także on zainspirował i sfinansował - przy współpracy z Akademią im. Jana Długosza (obecnie Uniwersytet Jana Długosza), Muzeum i Archiwum Częstochowskim - wystawę Żydzi Częstochowianie, ukazującą współistnienie społeczności żydowskiej i katolickiej w mieście przed II wojną światową. Jej uzupełnieniem było wydanie albumu pod tym samym tytułem. Dzięki staraniom Zygmunta Rolata zobaczyli ją nie tylko mieszkańcy Częstochowy, ale także m.in. Nowego Jorku, Waszyngtonu, Houston, Filadelfii, Toronto i innych miast amerykańskich.

Piastował funkcję przewodniczącego amerykańskiego komitetu wspierania budowy Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie, był członkiem Fundacji Kościuszkowskiej i rady Chrześcijańskiej Unii Absolwentów Teologii w Berkeley w Kalifornii.

W Częstochowie wspierał i promował badania naukowe dotyczące historii miasta, umożliwił wydanie szeregu książek i albumów o historii Częstochowy i jej obywatelach wyznania mojżeszowego, objął mecenatem wielu częstochowskich artystów, niektórych z nich promował w Nowym Yorku, wsparł finansowo np. Zachętę-Konduktorownię. Z inicjatywy i dzięki funduszom Zygmunta Rolata powstał Pomnik Pamięci Żydów Częstochowian, postawiony w miejscu wywózki do niemieckiego obozu śmierci w Treblince (zaprojektował go inny pochodzący z Częstochowy polski Żyd, żołnierz i powstaniec warszawski Samuel Willenberg).

To dzięki Zygmuntowi Rolatowi w Filharmonii Częstochowskiej wystąpił m.in. Joshua Bell, wybitny wirtuoz amerykański, grając na należących niegdyś do Bronisława Hubermana skrzypcach stradivardiusa. Był także sponsorem koncertów Midori, Vadima Repina czy Shlomo Mintza.

Wspierał również finansowo i organizacyjne działania zbliżające młodzież żydowską i polską, częstochowską, umożliwiając spotkania, podczas których zapoznaje się z historią i tradycjami wielokulturowego niegdyś państwa polskiego.  

Jednocześnie objął pomocą miejsca pamięci – cmentarz żydowski przy ul. Złotej, groby pomordowanych przy ul. Kawiej, dawną fabrykę Peltzera, która w czasie wojny była obozem pracy. Był jednym ze współtwórców i darczyńców Muzeum Żydów Częstochowian, które jako oddział Muzeum Częstochowskiego działa w kamienicy przy ul. Katedralnej 8.

Zaangażowanie w ochronę pamięci o wspólnocie żydowskiej, a tym samym w ochronę pamięci o tolerancyjnej Rzeczpospolitej wielu religii i narodowości nie ograniczało się u Zygmunta Rolata tylko do granic Częstochowy. Dowodem uznania dla jego działań na rzecz powstania Muzeum Żydów Polskich "Polin" jest przyznanie mu przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Komandorskiego Orderu Zasługi Rzeczpospolitej, wręczonego w 65 rocznicę powstania w Getcie Warszawskim 19 kwietnia 2008 r.

26 stycznia 2012 r. Rada Miasta podjęła uchwałę o nadaniu Zygmuntowi Rolatowi Honorowego Obywatelstwa Częstochowy. Uroczystość wręczenia aktu odbyła się 3 października 2012 w rozbudowanej i zmodernizowanej Filharmonii Częstochowskiej nazwanej imieniem Bronisława Hubermana.

W 2013 r. został w Nowym Jorku odznaczony przez prezydenta RP Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Zasługi RP - za zasługi w działalności na rzecz dialogu polsko-żydowskiego.

Zygmunt Rolat był też kilkakrotnie wyróżniony statuetką „Mecenas Kultury” fundowaną przez Miasto Częstochowę, a w 2022 r. został pierwszym laureatem Europejskiej Nagrody im. Bronisława Hubermana, ustanowionej przez Filharmonię Częstochowską.

Wielokrotnie podkreślał, że jest dumny, że może być ambasadorem Częstochowy w świecie. Jego dokonania niezbicie świadczą, że nim rzeczywiście był. Odszedł wybitny reprezentant społeczności współtworzącej kulturowy i społeczny kapitał naszego miasta - informuje Biuro Prasowe Urzędu Miasta.